DW B

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties,  opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek en drukwerk dat elders minder aan bod komt.

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties,  opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek die elders minder aan bod komt.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf regelmatig voor verse leeswaren. Hij signaleert opmerkelijke boeken, originele publicaties, literaire essayistiek én nieuwigheden.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf regelmatig voor verse leeswaren. Hij signaleert opmerkelijke boeken, originele publicaties, literaire essayistiek én nieuwigheden.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf maandelijks voor verse leeswaren. Hij signaleert dit keer een zestal opmerkelijke boeken en originele publicaties, essayistiek en nieuwigheden.

De Vlaamse Delphine Lecompte was enkele jaren geleden nog de timide en eigenzinnige dichteres die met haar debuutbundel De dieren in mij (2009) de C. Buddingh’-prijs won, maar wier bevreemdend, poëtisch universum toch vooral door ingewijden bezocht werd. De dag van vandaag is Lecompte uitgegroeid tot een publieke mediafiguur, die nog steeds de nodige schroomvalligheid bezit maar die des te harder tegen welvoeglijke schenen lijkt te schoppen. Behalve haar succesvolle deelname aan de Vlaamse televisiequiz De Slimste Mens ter Wereld (2020) liggen vooral haar controversiële columns en opiniestukken, die ze de afgelopen jaren schreef voor De Morgen en Humo, aan de basis van die notoire roem. In de stukken nam Lecompte het onder meer op voor omstreden (#metoo-)figuren als Bart de Pauw, Arjan Peters en Roman Polanski (‘Sinds wanneer moeten kunstenaars fatsoenlijke mensen zijn?’); brak ze een lans voor een meer ‘menselijke’ benadering van pedofielen (‘Een gemarginaliseerde kwetsbare groep die al jaren als ziekelijk uitschot wordt behandeld door de fatsoenlijke moralistische goegemeente’); en stelde ze zich, recent nog, openlijk vragen ‘bij de buitensporige vaart en koortsige haast’ waarmee dezer dagen ‘van geslacht wordt gewisseld’.

Waar Nina Polaks eerdere geprezen romans nog een zin hebben als titel, vat de auteur haar derde roman in één woord samen: Buitenleven. Deze titel duidt een paradox aan. In verband met het grootse buitenleven komt hier vooral het relationele en intieme leven van twee vrouwen halverwege de dertig, Rivka en Esse, aan bod. De complexe verhouding tussen buiten en binnen wordt voorgesteld in de schets op de kaft van het boek. Daar zien we, overwoekerd door klimplanten, een binnenkamerse tuin met een stoel en een werktafel met daarop een dierenbeeldje. Dat deze roman niet alleen over de oncontroleerbare natuur en de invloed ervan op het leven van beide protagonisten gaat, maar ook over aanpassingsvermogen, creativiteit en schrijverschap, wordt hiermee al aangekondigd.

Er zijn zo van die auteurs waarvan je als recensent en literatuurliefhebber vindt dat ze eigenlijk nooit echt slechte boeken schrijven. Het literaire vakmanschap van de schrijver zorgt ervoor dat elk van de publicaties steevast een zeker kwaliteitsniveau behaalt. Meer dan eens is er bovendien een uitschieter die het oeuvre nog wat meer glans verleent. Wat mij betreft is Tom Lanoye zo’n auteur. De draaischijf, Lanoyes nieuwste roman die hij afgelopen voorjaar publiceerde, behoort samen met het weergaloze Sprakeloos (2009) tot het beste prozawerk dat de auteur al afleverde. Lanoyes vuistdikke roman is een indrukwekkende vertelling, die zonder meer een van de literaire hoogtepunten van dit jaar omvat.

Dirk van Weelden is al enkele decennia actief als schrijver van onder meer essays, verhalen, romans en literaire kritiek – zijn eerste boeken dateren van het einde van de jaren tachtig. Menig literatuurliefhebber zal hem kennen als een van de vaste krachten achter De Gids. Een echt bekende naam is Van Weelden evenwel nooit geworden. Dat heeft er allicht mee te maken dat het lang geleden is sinds hij een nieuw boek heeft uitgebracht; zijn meest recente boek, Het laatste jaar, verscheen bijna tien jaar geleden (2013). Van Weelden was vooral actief in de latere jaren 1990 en het daaropvolgende decennium. Derhalve citeert de flaptekst het juryrapport van de Frans Kellendonkprijs, die Van Weelden alweer ruim twintig jaar geleden ontving.

Een spanriem, die gebruik je om iets vast te snoeren wat niet mag ontsnappen: een IKEA-meubel op het dak van een personenauto, fietsen tegen de achterbumper. Een spanriem zorgt ervoor dat je dat wat je dierbaar is niet uit het oog verliest.

Goede vraag: waarom vogels, eigenlijk? Binnen het tegenwoordig populaire genre van klimaatfictie wordt de boodschap (in het kort: dat de mensheid door de natuur te blijven vervuilen en vernietigen haar eigen graf graaft) doorgaans met zwaarder geschut overgebracht. Hooggewaardeerde Angelsaksische baanbrekers als Oryx and Crake (2003) van Margaret Atwood, The Road (2006) van Cormac McCarthy en The Stone Gods (2007) van Jeanette Winterson roepen bijvoorbeeld barre, dystopische werelden op, waarin klimaatverandering heeft gezorgd voor een totale ontwrichting van de maatschappij en de dienst wordt uitgemaakt door bandieten, militairen of dictatoren. In een recente golf Nederlandstalige romans komt de ecologische Apocalyps steeds in de gedaante van het onhoudbare water – geen wonder, aangezien het voor de Lage Landen daadwerkelijk de grootste natuurlijke dreiging is. Lieke Marsmans Het tegenovergestelde van een mens (2017), welbeschouwd de eerste uitgesproken ecokritische tekst van deze eeuw, draaide al om een damdoorbraak, en schrijvers die in haar voetsporen traden, kozen vaak voor overstromingen of orkanen. Dat gaat in ieder geval op voor Eva Meijer (Zee nu, 2022), Wouter Godijn (Karina of de ondergang van Nederland, 2021) en Adriaan van Dis (KliFi. Woede in de republiek Nederland, 2021). Het boek van alle angsten (2020), de overdadig grimmig getitelde roman van Emy Koopman, beschrijft het karakter van de klimaatramp minder expliciet, maar dat die aanstaande is en het einde van de mens zal betekenen, staat vanaf de eerste bladzijde vast. Daarna wordt er ook nog een gewelddadige, repressieve machthebber opgevoerd die de laatste uren van de aardbewoners extra mag bederven.