DW B

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties, opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek, bibliofilie en drukwerk dat elders minder aan bod komt.

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties, opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek, bibliofilie en drukwerk dat elders minder aan bod komt.

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties,  opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek en drukwerk dat elders minder aan bod komt.

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties,  opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek die elders minder aan bod komt.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf regelmatig voor verse leeswaren. Hij signaleert opmerkelijke boeken, originele publicaties, literaire essayistiek én nieuwigheden.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf regelmatig voor verse leeswaren. Hij signaleert opmerkelijke boeken, originele publicaties, literaire essayistiek én nieuwigheden.

‘Urenlang getuige moeten zijn van discussies rond een of ander fictief personage is onverdraaglijk’, schreef E.M. Cioran in zijn boek La tentation d’exister. In zijn tweede roman, Het einde van alle straten, houdt Frank Vande Veire (1958) geen rekening met die verzuchting. Hoofdpersonage en ik-verteller Frank is een alleenstaande man die zich vestigt in een grootstad gemodelleerd op Parijs. Wanneer hij dat doet, in welk tijdsgewricht, is niet geheel duidelijk: historische gebeurtenissen zijn afwezig, en bij momenten lijkt deze roman zich in de late negentiende eeuw af te spelen – een vermoeden dat pas op het eind van het boek categoriek wordt tegengesproken wanneer een mobieltje tevoorschijn wordt gehaald, en er sprake is van internet.

A.H.J. Dautzenbergs laatste roman begint spiritueel met het Zonnelied van de heilige Franciscus van Assisi om vervolgens in te zoomen op het wereldje van Ef. De ogenschijnlijk vrouwelijke protagoniste, Ef, heeft zich teruggetrokken in een stacaravan in een vakantiepark. Ze treedt er in de  voetsporen van de middeleeuwer Franciscus. Ef draagt een pij en heeft een tonsuur in de vorm van een Tau-teken. Ook zij spreekt met planten en dieren, die ze als deel uitmakend van haar eigen orde beschouwt door ze ‘mindere broeders’ te noemen, een zinspeling op de bijnaam van Franciscus’ orde (Minderbroeders). Op mystieke wijze is ze op zoek naar een vereenzelviging met de natuur. Ze wenst een harmonieuze toestand te bereiken waarin zij als het ware de nieuwe Eva (of Adam?) wordt die gelijkheid en vrede tussen de soorten op aarde brengt. Die harmonie wil ze bewerkstelligen door het Zonnelied (of het Tau-lied) via de stem van de insecten te verklanken. Deze zonderlinge missie levert zowel extatische momenten waarbij Ef opgenomen wordt in iets groters als bevreemdende en absurde situaties op. Zo heeft Ef een eigenaardig ritueel ontwikkeld waarbij ze groene vliegen voedt met de eigen feces en gebruikt om het lied door hun gezoem te registreren. Efs handelingen staan in fel contrast met de dagdagelijkse werkelijkheid van haar medemensen in het vakantiepark. Vanuit de buitenwereld neemt ze een marginale positie in, maar hier zitten we vooral in Efs binnenwereld en fantasie.

Eindelijk, op zijn 89e, zijn alle gedichten van Cees Nooteboom gebundeld. Een noodzaak voor wie de terugkerende elementen in zijn poëzie in optimale vorm wil bestuderen: van het nauwkeurige waarnemen tot de worsteling met de dood.

Sinds een jaar of vijf geleden de #MeToo-beweging in alle hevigheid losbarstte, zijn verschillende van die verhalen in allerhande vormen naverteld. Uit de filmhoek kwamen onder meer Bombshell (2019), The Assistant (2019), Promising Young Woman (2020) en recentelijk nog het lovend ontvangen She Said (2022). In boekvorm verschenen alleen al in het Nederlandse taalgebied kort na elkaar Ernest Hemingway is gecanceld (2020) van Henk van Straten, Niet ik (2021) van Yolanda Entius en De dubbele waarheid (2021) van Roelof Smit.

Elk historisch perspectief is een vorm van scheelzien. Altijd speelt het heden mee, de tijd waarin je spreekt. In het beste geval tracht je de horizon van de geschiedenis te verzoenen met je eigen horizon als waarnemer. Wie de cultuur van de voorbije eeuwen beschouwt, ziet momenten waarop het geloof in de geschiedenis het overneemt – denk maar aan de negentiende-eeuwse romantiek – en momenten waarop het heden de enige einder van het denken lijkt te zijn. Vandaag overheerst dat laatste, een vaak onkritische gerichtheid op het heden die we presentisme noemen. Tegelijk is dat heden niet te overzien, want je staat er middenin. Wie of wat is er nodig om voorbij de anekdotiek te spreken over de tijd waarin we leven? Wat is de rol van de filosofie, wat die van de literatuur?

‘Ik was van plan om in de schaduw te debuteren en mijn schrijverschap rustig op te bouwen. […] Dat is niet gelukt’, aldus Simone Atangana Bekono (Dongen, 1991) in een interview met de Volkskrant. Die uitspraak is een understatement te noemen: de dichtbundel Hoe de eerste vonken zichtbaar waren (2017) trok eerder al veel aandacht door Atangana Bekono’s eigenzinnige stem, maar met haar romandebuut Confrontaties (2020) bereikte ze in een klap een enorm lezerspubliek (waaronder veel jongeren) en ze wist met het boek verschillende prijzen in de wacht te slepen. Voor het vervolg op die succesroman wendt Atangana Bekono zich tot een kleinere literaire vorm: de novelle. Zoals de titel van het boekje al doet vermoeden, betekent die keuze echter niet dat Atangana Bekono zich terugtrekt in schaduwrijk gebied. Zo hoog de zon stond werd gratis uitgedeeld in boekhandels in Noord-Brabant onder de noemer Brabants Boek Present [sic], een initiatief van Het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant en literair productiehuis Tilt. In december bracht De Arbeiderspers ook een commercieel verkrijgbare hardcover-versie uit.