DW B

‘Ik was van plan om in de schaduw te debuteren en mijn schrijverschap rustig op te bouwen. […] Dat is niet gelukt’, aldus Simone Atangana Bekono (Dongen, 1991) in een interview met de Volkskrant. Die uitspraak is een understatement te noemen: de dichtbundel Hoe de eerste vonken zichtbaar waren (2017) trok eerder al veel aandacht door Atangana Bekono’s eigenzinnige stem, maar met haar romandebuut Confrontaties (2020) bereikte ze in een klap een enorm lezerspubliek (waaronder veel jongeren) en ze wist met het boek verschillende prijzen in de wacht te slepen. Voor het vervolg op die succesroman wendt Atangana Bekono zich tot een kleinere literaire vorm: de novelle. Zoals de titel van het boekje al doet vermoeden, betekent die keuze echter niet dat Atangana Bekono zich terugtrekt in schaduwrijk gebied. Zo hoog de zon stond werd gratis uitgedeeld in boekhandels in Noord-Brabant onder de noemer Brabants Boek Present [sic], een initiatief van Het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant en literair productiehuis Tilt. In december bracht De Arbeiderspers ook een commercieel verkrijgbare hardcover-versie uit.

Dat Jeroen Olyslaegers (Mortsel, 1967) zou uitgroeien tot een van de meest gelezen Vlaamse romanciers van vandaag stond aan het begin van zijn carrière geenszins vast. Zijn werk vond in de jaren negentig in ieder geval weinig weerklank. Nadat hij zich een tijd had toegelegd op theaterteksten, keerde hij in 2009 terug naar de romankunst met een serie titels die allemaal beginnen met de letter ‘W’. Olyslaegers brak door bij het grote publiek met WIL (2016), een roman over Antwerpen in de Tweede Wereldoorlog. Wildevrouw, de roman die in 2022 volgde op dat grote verkoopsucces was opnieuw een historische roman over zijn geliefde stad. Dat verhaal speelt zich af in het Antwerpen van de zestiende eeuw – een wereld die wordt bevolkt door illustere figuren zoals de schilder Pieter Bruegel, de geleerde John Dee, de cartografen Abraham Ortelius en Gerard Mercator en kardinaal Granvelle. De verteller in Wildevrouw is de onfortuinlijke herbergier Beer, die vanuit Amsterdam terugblikt op de roerige jaren 1564-1567 in Antwerpen, de periode waarin de beeldenstorm zich voltrok.

Begin november. Week- en dagbladen voorzien ruimte voor persoonlijke getuigenissen van hartverscheurende rouw na het verlies van een geliefde. Ik lees Het licht in de stad, de opvolger van Inge Schilperoords bekroonde en met succes verfilmde debuutroman Muidhond (2015). Het licht in de stad zoomt in op Sophie, een zestienjarige scholier wier vertrouwde wereld vergruizelt nadat haar vader geheel onverwacht overlijdt. Een stom fietsongeluk in de Ardennen laat haar leven instorten nadat ze op jonge leeftijd haar moeder al verloor. Noodgedwongen trekt ze in bij haar tante die weliswaar uiterst zorgzaam is maar met wie ze nooit werkelijk connectie weet te maken. ‘Er is, dacht ze ineens, in de hele stad, in de hele wereld, geen mens, niemand die me echt kent.’ Een totale verlorenheid maakt zich van haar meester. Op zoek naar richting verkent Sophie dwaalwegen die leiden naar een radicaal narratief.

De tijd die je in de trein doorbrengt, is vrij bijzonder: je hoeft slechts in te stappen en je beweegt al richting je plek van bestemming, en in de tussentijd trekt een landschap aan je voorbij dat het brein aanzet tot contemplaties.

De teksten van Stromae zijn eenvoudig, vindt de man in de bus naast me. Hij is geen verkeerde vent, maar lijkt moeite te hebben met figuurlijke grijstinten. We zijn op de terugweg van een vierdaagse groepsreis naar Parijs en hij heeft me verschillende keren een boek zien lezen over moderne kunst, maar laat hardop weten dat hij dat niet kan rijmen met mijn pet, waarop het logo van de Amerikaanse hiphopgroep Wu-Tang Clan prijkt. We pakken er de tekst van ‘Papaoutai’ bij, omdat dat zo’n simpele tekst zou zijn. Ik leg uit dat er twee verschillende levensfases door elkaar lopen in dat nummer: enerzijds het kind dat denkt dat zijn vader zich verstopt en op zijn vingers aftelt tot hij kan zoeken; anderzijds de inmiddels volwassen man die begrijpt dat zijn verwekker niet meer terugkomt en zich geconfronteerd ziet met vragen rondom zijn eigen positie in de wereld. Ik leg mijn medepassagier uit dat die dubbelzinnigheid juist zo mooi kan zijn aan kunst, dat daardoor extra betekenis kan ontstaan. Dat wil er volgens mij nog niet helemaal in bij hem.

Naar ‘wonderlijke samenhangen/ tussen leven leer en land’, daar is Frank Keizer in zijn recentste bundel De introductie van het plot (2022) naar op zoek. Dat klinkt bucolisch en arcadisch en het doet denken aan het genre van het klassieke leerdicht.  En misschien is dat niet eens zo ver gezocht. Misschien is het precies dat wat de dichter met deze bundel beoogt: het leerdicht herschrijven vanuit een eigentijdse ecologische politiek, met meer aandacht voor het zoekproces dan voor het encyclopedisch verzamelen van feiten: