DW B

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties,  opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek en drukwerk dat elders minder aan bod komt.

Dirk Leyman signaleert ‘verse leeswaren’: originele publicaties,  opmerkelijke boeken en nieuwigheden, met ook aandacht voor literaire essayistiek die elders minder aan bod komt.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf regelmatig voor verse leeswaren. Hij signaleert opmerkelijke boeken, originele publicaties, literaire essayistiek én nieuwigheden.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf regelmatig voor verse leeswaren. Hij signaleert opmerkelijke boeken, originele publicaties, literaire essayistiek én nieuwigheden.

Literair journalist Dirk Leyman zorgt in Klein Beschrijf maandelijks voor verse leeswaren. Hij signaleert dit keer een zestal opmerkelijke boeken en originele publicaties, essayistiek en nieuwigheden.

Beste wolven,

In De man zonder eigenschappen (1930) presenteert Robert Musil de figuur van de Groβschriftsteller, in het Nederlands vertaald als ‘grootauteur’. De grootauteur is ‘een bijzondere vorm van verbinding van de geest met grote dingen.’ Hij is een succesvol schrijver, heeft een auto (‘het minste dat men van de grootauteur verwacht is dat hij een automobiel heeft’), hij heeft de wereld gezien, wordt door ministers ontvangen en ‘overal uitgenodigd waar het er om gaat te tonen hoe ver men het heeft gebracht’. De grootauteur is een gewichtig man, die over alles zijn zegje wil doen. Hij heeft een uitgesproken mening  over zijn eigen werk of de literatuur in het algemeen, en ook over politieke en maatschappelijke kwesties.  

Vrouwen en hun lichamen – het is een oud zeer. Voor mannen misschien wel het oudste zeer ter wereld. Tijdens de tafelgesprekken te Lebak spreekt Max Havelaar zeer openhartig over het Javaanse meisje Si Oepi Keteh: ‘ze had geen lichaam moeten hebben’. Hij ziet die mooie vrouwen nog liever doodvallen, laat hij zich ontvallen. Nooit eerder heb ik dat oude mannelijke zeer echter zo schaamteloos ontluisterd gezien als in Bloeiende Agatha, de debuutroman van filosoof en cultuurcriticus Frank Vande Veire. Even genadeloos als empathisch traceert Vande Veire enkele van de meer extreme fantasieën waarmee mannen hun seksuele verlangen en onbehagen trachten te stroomlijnen en te structureren.

‘Ce n’est pas le cierge qui fait la flamme, c’est la flamme qui a fait le cierge’, luidt een beroemde uitspraak van Paul Claudel. Ik vermoed dat Peter Verhelst met die woorden zal instemmen: in zijn jongste poëziebundel Wij totale vlam speelt het vuur een vergelijkbare dubbelzinnige rol. Waar Claudel suggereert dat de vlam de kaars zowel maakt als breekt, heeft de ‘totale vlam’ van Verhelst eveneens twee kanten: enerzijds symboliseert ze de passionele overgave aan de liefde als ultiem geluksmoment; anderzijds staat de vlam voor de onafwendbare destructie die de mens uiteindelijk te gronde richt. In het gedicht ‘Weet je nog?’ wordt dit spanningsveld nader uitgewerkt:

Wat is er zo verleidelijk aan het romandebuut van Griet Op de Beeck? Op de achterflap noemt Peter Verhelst het ‘superieur geschreven, zo teder en kwetsbaar en bijwijlen ook zo geestig dat je hart ervan breekt en opspringt tegelijkertijd’. In de eindejaarslijstjes van NRC Handelsblad die december vorig jaar verschenen, sprak Marc Chavannes van een ‘ruwe diamant, maar allerminst een beginnersdebuut. Vanzelfsprekende directheid, die tederheid en subtiliteit niet uitsluit. Een warm boek dat twee keer zo lang had mogen zijn.’ Sinds het begin 2013 verscheen, is het boek al meer dan tien keer herdrukt. Vele hemels boven de zevende won bovendien in het najaar de publieksprijs van de Bronzen Uil en hoewel het geregeld terughoudend is besproken, overheersen commentaren waarin herkenbaarheid samen met gevoeligheid worden geprezen. Er spelen vast veel externe factoren een rol in dit succes, die niets met het boek te maken hebben. En toch mikt deze tekst onmiskenbaar op vele lezers door hen op een directe en diepmenselijke manier te omhelzen.

‘Voor je het weet ben je een snack. Je hoefde geen neuroot te zijn, hield Tony zich dagelijks voor, om te vrezen voor a worst case scenario. Vandaag de dag was paranoia een ander woord voor nuchterheid’, lees je in de korte proloog van Gelukkige slaven, de nieuwe roman van Tom Lanoye. Ondanks deze waarschuwing zullen de twee centrale personages, die beiden Tony Hanssen heten, zich meerdere keren verkijken op hun situatie en zich telkens hapklaar serveren aan het toeval of aan wie hen ook claimt. Sterker dan hun achtervolgingswaanzin is steeds de hoop ‘op een tweede kans. Een toekomst, net als iedereen.’ Lanoye plaatst hun zoektocht naar een lotsbestemming in de context van de economische (banken)crisis en de globalisering. De roman speelt zich niet af in de westerse wereld, maar in Argentinië, Zuid-Afrika en China, landen die in deze roman net als in onze culturele verbeelding een ‘wereld in ontwikkeling’ symboliseren.