DW B

Met Blauwboek, gedichten voor de grote reuzin zet Peter Holvoet-Hanssen een nieuwe stap in zijn poëtische exploraties. Het is een van zijn favoriete woorden: exploratie. Niet navigeren, zoals je misschien bij een kapitein zou verwachten, ook niet sturen, of verkennen; nee, deze dichter voert exploraties uit. Hij verkent voor hem onbekend terrein. In kaart brengen, iets wat Holvoet-Hanssen eens letterlijk heeft uitgevoerd, is slechts een eerste betekenis van het woord exploratie. Het in kaart brengen van onbekend gebied heeft vaak als doel de opsporing van delfstoffen. Er is bovendien nog een derde betekenis. In een meer medische zin duidt exploratie op het onderzoeken van het lichaam, vaak een inwendig onderzoek dat plaatsheeft via een buitenaf toegankelijk orgaan. Verkennen, diagnosticeren, ontginnen – drie vormen van exploratie. Alle drie zijn het kwalificaties die van toepassing zijn op het werk van Peter Holvoet-Hanssen.

Woede is de emotie die misschien wel het best in verband kan worden gebracht met het huidige tijdsgewricht. Enerzijds is er een algeheel gevoel van onvermogen over allerlei plotselinge veranderingen – of juist het fundamentele gebrek daaraan. Anderzijds is de verheven positie waarin de ander zich plaatst vaak een bron van woede. Of dit nu de moreel verheven positie betreft van zogenaamde Gutmenschen of boze witte mannen die alles willen white- of mansplainen.

‘Maar er is geen tijd voor uitvoerig naturalisme’, vermaant Skip zichzelf wanneer ze haar eerste indrukken in het huis van de familie Zeno beschrijft. Na enkele jaren zeilen keert Nynke Nauta – roepnaam Skip – terug naar Amsterdam, waar ze haar jeugd afwisselend bij haar depressieve moeder in een achterstandswijk en bij de blakende Zeno’s in de binnenstad doorbracht. Beide locaties zouden het decor van een hedendaags naturalisme kunnen zijn. De combinatie ervan belooft een panoramisch realisme waarin de sociale klassen in relatie tot elkaar getoond worden. In de hedendaagse Nederlandstalige literatuur, waarin de arbeidersklasse überhaupt weinig zichtbaar is, zou zoiets al snel een witte raaf zijn. Sociale mobiliteit en klassencontact lijken buiten de multiculturele coming-of-age roman – denk aan Het gym (2010) van Karin Amatmoekrim – nauwelijks voorstelbaar. 

Drie jaar lang koesterde Nobelprijswinnaar Patrick Modiano de stilte. Een schrijfkramp? Toch niet. In oktober 2017 lagen plots twee roomkleurige boeken uit Gallimards Collection Blanche in de Franse boekhandel: het recent in het Nederlands vertaalde Slapende herinneringen (Souvenirs dormants) en het theaterstuk Nos débuts dans la vie. Een fragiele, kleine roman over vluchtige Parijse ontmoetingen en een lichtvoetiger toneelstuk, gebaseerd op De Meeuw van Tsjechov. De nietsvermoedende lezer stuit op verrassende parallellen.

De Deen Vilhelm Hammershøi (1864-1916) schilderde vreemde taferelen. Niet op het eerste gezicht. Je ziet kamers, vaak met vrouwenfiguren op de rug gezien. Tastbaar licht dat uit het doek gutst. Maar het wordt eigenaardiger wanneer je je gaat afvragen waarom hij dit afbeeldt. Waarom concentreert iemand die zo overduidelijk van natuurlijk licht houdt zich op de gefilterde binnenversie, uitgesneden door ramen of kieren? Ook komt het voor dat het licht weliswaar het doek kleurt, maar slechts een bijrol krijgt in hun banaliteit fascinerende choreografieën van binnendeuren. Niet één maar hele reeksen waarin dan weer het ene, dan weer het andere deurgat een doorkijk biedt op niet veel spectaculairdere uitzichten dan een volgend deurgat.

Beste wolven,