DW B

De teksten van Stromae zijn eenvoudig, vindt de man in de bus naast me. Hij is geen verkeerde vent, maar lijkt moeite te hebben met figuurlijke grijstinten. We zijn op de terugweg van een vierdaagse groepsreis naar Parijs en hij heeft me verschillende keren een boek zien lezen over moderne kunst, maar laat hardop weten dat hij dat niet kan rijmen met mijn pet, waarop het logo van de Amerikaanse hiphopgroep Wu-Tang Clan prijkt. We pakken er de tekst van ‘Papaoutai’ bij, omdat dat zo’n simpele tekst zou zijn. Ik leg uit dat er twee verschillende levensfases door elkaar lopen in dat nummer: enerzijds het kind dat denkt dat zijn vader zich verstopt en op zijn vingers aftelt tot hij kan zoeken; anderzijds de inmiddels volwassen man die begrijpt dat zijn verwekker niet meer terugkomt en zich geconfronteerd ziet met vragen rondom zijn eigen positie in de wereld. Ik leg mijn medepassagier uit dat die dubbelzinnigheid juist zo mooi kan zijn aan kunst, dat daardoor extra betekenis kan ontstaan. Dat wil er volgens mij nog niet helemaal in bij hem.

Naar ‘wonderlijke samenhangen/ tussen leven leer en land’, daar is Frank Keizer in zijn recentste bundel De introductie van het plot (2022) naar op zoek. Dat klinkt bucolisch en arcadisch en het doet denken aan het genre van het klassieke leerdicht.  En misschien is dat niet eens zo ver gezocht. Misschien is het precies dat wat de dichter met deze bundel beoogt: het leerdicht herschrijven vanuit een eigentijdse ecologische politiek, met meer aandacht voor het zoekproces dan voor het encyclopedisch verzamelen van feiten:

Neoromantisch dichter, onvermoeibaar brievenschrijver én prozaïst die kortstondig opvonkte in de Vlaamse literatuur: stilaan is het ‘zeer autobiografische’ werk van Eriek Verpale (1952-2015) in de vergetelheid gesukkeld. Toch waren er periodes waarin hij op handen werd gedragen: met Alles in het klein (1990), dat de toen prestigieuze NCR-prijs binnenrijfde, het ook verfilmde Olivetti 82 (1993) of de voor Bob de Moor geschreven monoloog Grasland. Maar Verpale had altijd sores aan zijn kale kop. Soms riep hij het over zichzelf af met zijn tegendraadsheid. Dan weer viel het ongeluk hem onverhoeds in de nek, leidend tot ‘gruwelijk zwaarmoedige dagen’.

Iets onverwachts verstoort de routineuze gang van zaken, een prognose wil zich maar niet voltrekken, een acuut ogenblik van desoriëntatie zet de wereld op scherp, een dier volgt zijn instinct en verdwijnt. De verhalen uit Peter Terrins recente mozaïekvertelling De gebeurtenis scharnieren rond dit soort kleine haperingen. ‘Tegen sommige windvlagen is niets opgewassen’ besluit het motto van Gustave Flaubert dat Terrin aan zijn roman laat voorafgaan. Dat blijkt inderdaad zo voor Juliette, Kurt, Frouke, Frederik en co die er om de beurt een centrale rol opnemen maar die de lezer ook zijdelings, in andere constellaties, ontmoet in hoofdstukken die hun naam niet dragen.

Babeth Fonchie Fotchinds curriculum vitae is indrukwekkend: de Nederlandse schrijfster behaalde drie juridische masters met een focus op mensenrechten, werkte voor de Verenigde Naties en de Europese Unie en is nu verbonden aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Gedichten van haar hand werden al gepubliceerd in ELLE, De Groene Amsterdammer, Kluger Hans, De Revisor, Hard//Hoofd, ze werd geselecteerd voor Vers van het Mes en de Schrijfresidentie, twee initiatieven van deBuren, en voor Slow Writing Lab. Maar haar bio op Instagram bevat slechts één omschrijving van zichzelf: ‘human being’, wat op mij nog meer indruk maakte.

In zijn essay ‘Landerigheid’ (2017), over verveling en ruimtelijke ordening, verwijst Maarten van der Graaff naar het werk van de Japanse cultuurtheoreticus Matsuda Masao. Die zag ‘de wereld als verdeeld tussen degenen die de kaarten tekenen en degenen die door kaarten getekend worden. In [Norio] Nagayama vond Matsuda iemand die terugtekende, zij het op een destructieve manier.’ Nagayama zal dan ook, naast romanschrijver en links activist, vooral als spree killer herinnerd worden. In november 1968 vermoordde hij op 19-jarige leeftijd vier toevallige passanten, volgens de overlevering ten dele omdat hij compleet vervreemd was onder invloed van de grootstad Tokio.

Dirk Leyman, literair journalist en writer-at-large bij DW B, schrijft in deze heropgestarte rubriek Feuilles Volantes regelmatig een soms polemisch getinte beschouwing. Over actuele literaire gebeurtenissen, een opmerkelijke publicatie, een boekentendens of de schrijverswereld. Met geslepen pen & af en toe een schot voor de boeg. Zijn tweede bijdrage gaat over literaire prijzen.

Dirk Leyman, literair journalist en writer-at-large bij DW B, schrijft in deze heropgestarte rubriek Feuilles Volantes regelmatig een soms polemisch getinte beschouwing. Over actuele literaire gebeurtenissen, een opmerkelijke publicatie, een boekentendens of de schrijverswereld. Met geslepen pen & af en toe een schot voor de boeg. Zijn eerste bijdrage gaat over Optimistische woede, het manifest van het collectief Fixdit.