DW B

In de eerste regel van Tijl Nuyts’ debuutroman Grondwerk treffen we een ‘ik’ dat uitgestuurd werd op missie en wacht op een briefing. Zo vallen we ogenblikkelijk in deze bijzondere vertelling, hoewel het even duurt alvorens het duidelijk wordt wie de ik-verteller nu eigenlijk is, om welke missie het gaat en wie de jij tot wie de stem zich richt. Nuyts voelt heel precies aan welke informatie wanneer in te lassen. Giswerk wordt ons deel, associaties groeien aan. Gaat het om een ‘ik’ uit een kolonie insecten, betreft het een verwijzing naar de onrustige vertelstem uit Het Hol van Franz Kafka? De raadselachtige identiteit ontvouwt zich slechts mondjesmaat.

Het proza van Harry Vaandrager demonstreert de kunst van het nee zeggen als geen ander. Sinds zijn romandebuut Aan barrels (2011), dat opent met een reeks nee’s, specialiseert hij zich in de opvoering van leugenachtige vertellers die een zwart, absurdistisch wereldbeeld schilderen. De compacte romans Ik wordt (2018) en Wanen en woorden (2019) hameren zich zo met een dreunende stijl en sinistere humor een weg in het lezersgeheugen.

Met Mordechai  heeft de Nederlandse schrijver Marcel Möring (1957) een compacte, meeslepende familie- en ideeënroman geschreven. Het familierelaas strekt zich uit over een periode van meer dan honderd jaar en speelt zich af in verschillende werelddelen: van Nederland en Europa naar de Verenigde Staten, van het Midden-Oosten naar Zuid-Azië tot Australië. Het boek opent op intrigerende wijze met de weergave van de stamboom van de familie Gompertz, die voortkomt uit ‘het genealogisch onderzoek van een verre Amerikaanse nicht’. Dat is handig want in Mordechai komt de lezer een waaier aan personages tegen die alle op de een of andere manier verwant zijn met een zekere Ephraim (ca. 1530).

Wat gebeurt er wanneer je duizenden olifanten loslaat in de binnenstad van Berlijn? Gaea Schoeters gaat het gedachtenexperiment aan, en toont met precisie welke politieke en natuurlijke ontwikkelingen zich vervolgens voordoen. Het resultaat is een amusante roman, die toont hoe de mens altijd eerst het eigen hachje probeert te redden.

Ja, daar is hij weer! De witte plastic tuinstoel. Na de ironische introductie als een erfstuk dat ‘generaties meegaat’ en, enkele gedichten later, als identiteitsvormend object voor ‘de mannen van de wereld’ die bereid zijn tot ‘troepenvorming’, duikt de stoel ongeveer halverwege de bundel weer op. Nu niet als kluchtig attribuut van de moderne mens, maar als een onheilspellend lichtpunt in een weggevaagd landschap:

Voor haar roman Zwaluwstaarten dook Ellen Van Pelt in de geschiedenis van haar eigen meubelmakersfamilie: was haar eigen overgrootvader tijdens de Tweede Wereldoorlog schuldig aan collaboratie met de Duitsers? Hoe interessant haar eigen schrijfreflecties ook zijn, haar hoofdpersonage wil zich maar niet voor de lezer openen.